Weerstandsvermogen en risico's

De paragraaf weerstandsvermogen en risicomanagement gaat over de risico’s die uitvoering van het gemeentelijk beleid met zich meebrengt. De nota weerstandsvermogen en risicomanagement 2018 is het beleidskader voor deze paragraaf. Hierin liggen de te hanteren uitgangspunten bij het opstellen van de risico-inventarisatie en de kaders voor het beoordelen van het weerstandsvermogen vast. Ook de hoogte van de algemene concernreserve is daarin opgenomen.

De gemeente Zwolle wil over voldoende middelen beschikken om onvoorziene gebeurtenissen op te vangen, zonder genoodzaakt te zijn om direct in te grijpen in de begroting en daarmee in het gemeentelijke beleid. Hiertoe wordt tweemaal per jaar geïnventariseerd welke financiële risico’s de gemeente loopt, waarvoor geen beheersmaatregelen of voorzieningen zijn getroffen en geen verzekering is afgesloten. Op basis hiervan wordt door middel van kansbepaling de benodigde weerstandscapaciteit bepaald en afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. Als normratio (= verhouding tussen de beschikbare weerstandscapaciteit en de benodigde weerstandscapaciteit) houden we 0,8 aan. Binnen de bandbreedte 0,6 tot 1,0 is geen directe actie noodzakelijk, daarbuiten wel.

De paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing geeft inzicht in:

• Het beleidskader.
• Een inventarisatie van de risico’s.
• Een inventarisatie van de benodigde en de beschikbare weerstandscapaciteit.

De beoordeling van de relatie tussen benodigd en beschikbaar weerstandscapaciteit (het weerstandsvermogen) en de voorgeschreven kengetallen (netto schuldquote, solvabiliteitsratio, grondexploitatie, structurele exploitatieruimte en belastingcapaciteit).

De inventarisatie van de risico’s heeft plaatsgevonden met augustus 2020 als peilmaand. In deze paragraaf zijn de openbare risico’s opgenomen, met een bijbehorende overzicht. In dit overzicht is ook het totaalbedrag opgenomen voor de vertrouwelijke risico’s. Risico’s die conform de WOB als vertrouwelijk zijn betiteld, zijn vertrouwelijk separaat aan de Raad beschikbaar gesteld.

De paragraaf geeft geen inzicht in het gevoerde risicomanagement. Dat is het beleid over het voorkomen, minimaliseren en beheersen van risico’s. Hieraan is binnen de diverse programma’s en afzonderlijke raadsstukken aandacht besteed.

De inventarisatie met een totaal van € 38,1 miljoen aan gewogen risico's kent diverse onderdelen. Onderstaand overzicht geeft daartoe een financieel beeld

Aanvullend op bovenstaande inventarisatie houden we rekening met een risicobedrag van € 5 miljoen vanwege corona en € 5 miljoen in verband met nieuw te openen grondexploitaties. Hiermee komt het totale risicobedrag op € 48,1 miljoen.

Gevolgen Corona

Iedereen in de stad, inwoners, ondernemers, instellingen en verenigingen worden op een of andere wijze geraakt door de gevolgen en genomen maatregelen vanwege corona. Zo ook de gemeente zelf. De crisis heeft geleid tot minder inkomsten via onder andere parkeergelden, precario en toeristenbelasting, maar ook tot hogere uitgaven zoals de ondersteuning van de cultuursector en kosten voor extra toezicht en handhaving. Voor een groot deel is in 2020 compensatie van het Rijk ontvangen om de nadelen op te vangen. Echter er blijven grote onzekerheden, temeer omdat het virus zich toch weer breder verspreidt . Welke impact die zal hebben op de stad is lastig in te schatten, maar het kan een stevige stempel drukken op de stad.  

Naast de (verhoogde) risico’s zijn er enkele grote onzekerheden, te weten:
De grootste onzekerheid voor de gemeente is het risico op oninbaarheid van het verstrekte uitstel van betalingen op gemeentelijke belastingen en huren. Op dit moment staat een totaalbedrag van circa € 5,5 miljoen als nog te ontvangen open vanwege het verleende uitstel. Ook een deel van de cultuur- en sportsector is onderdeel van dit totaalbedrag. Doordat het Rijk voor beide sectoren specifieke regelingen heeft getroffen om voor compensatie in aanmerking te komen, verwachten wij dat het verleende uitstel van betalingen door deze sectoren grotendeels zal worden afbetaald. Stel dat op het totaalbedrag 20% oninbaar blijkt te zijn, dan is het risico € 1 miljoen. Het uitstel van betalingen is verleend tot 1 september 2020. Vanaf september/oktober wordt de invordering weer opgestart, waarbij wij zeker aandacht hebben om maatwerk toe te passen.

We zien een sterke stijging van het aantal bijstandscliënten (circa 175 cliënten meer dan eind maart). De VNG is met het Rijk in overleg om compensatie voor de extra lasten te krijgen. Voorlopig blijft het onzeker of de compensatie komt en hoe hoog die zal zijn. Deze risicopost is mede afhankelijk van de toepassing van de vangnetregeling. Komt er geen compensatie in 2020 dan is het risico bij toepassing van de vangnetregeling € 1 miljoen tot € 1,5 miljoen
Voor de jeugdzorg en maatschappelijke ondersteuning is het landelijk afsprakenkader gevolgd, te weten: dat de financiering van de omzet van zorgaanbieders onverminderd te laten plaatsvinden, zoals die contractueel is overeengekomen dan wel een zo goed mogelijk inschatting daarvan. Op dit moment is er nog weinig zicht op de gemaakte meerkosten bij de zorgaanbieders. Naast de extra kosten zijn er wellicht ook minder kosten omdat niet alle activiteiten plaats konden vinden. Het definitieve resultaat zal in de jaarrekening over 2020 worden verwerkt. Het Rijk heeft aangegeven de werkelijk meerkosten te zullen vergoeden. Hiermee verwachten wij dat het risico beperkt zal zijn

Gelet op de genoemde onzekerheden houden wij voorlopig in het weerstandsvermogen rekening met een risicobedrag van € 5 miljoen. In het voorjaar van 2021 zullen wij op basis van de jaarrekening 2020 en de dan actuele informatie bepalen of het risicobedrag bijstelling behoeft.
Voor ondersteunende maatregelen doen wij een voorstel om  € 2,5 miljoen aan budget beschikbaar te stellen om noodlijdende sectoren te kunnen ondersteunen, waarbij wij meewegen of de ondersteuning past bij de doelstelling om de stad vitaal en veerkrachtig te houden. Uit dit budget worden ook maatregelen bekostigd die nodig zijn om de anderhalve meter samenleving vorm te geven vanaf 2021.

In de informatienota ‘Actueel beeld financiële gevolgen coronacrisis voor Zwolle’ is een uitgebreide beschrijving opgenomen van de nadelige effecten en risico's en de Rijkscompensatie per eind augustus.