Bestuur, Dienstverlening en Bedrijfsvoering

We willen een financieel gezonde gemeente zijn en voeren daarom een solide financieel beleid. Dat betekent dat we snel kunnen reageren op veranderingen in de samenleving en de gevolgen voor onze financiën. Elk half jaar bekijken we hoe de vlag erbij hangt. We actualiseren dan ons financieel meerjarenperspectief en maken een risico-inventarisatie. Aan de hand daarvan beoordelen we of ons weerstandsvermogen op orde is en of we onze begroting moeten bijsturen.  

Inwoners en bedrijven die producten en diensten van ons afnemen, betalen ons daarvoor vastgestelde tarieven. In de tarievennota staat in hoeverre deze tarieven kostendekkend zijn. De meeste inkomsten ontvangen we echter uit het gemeentefonds. Het bedrag dat we daaruit ontvangen, bepaalt voor een groot deel de hoogte van onze algemene dekkingsmiddelen. Een hoger of lager bedrag uit het gemeentefonds heeft dan ook direct invloed op ons financieel meerjarenperspectief. Als een verlaging leidt tot een tekort, moeten we maatregelen nemen om het tekort zo snel mogelijk aan te vullen. Ontvangen we een hoger bedrag uit het gemeentefonds, dan komen we met voorstellen hoe we dit voordeel kunnen inzetten.  

Het financieel beleid over de lokale heffingen, financiering, winstuitkeringen, ons weerstandsvermogen en de risico’s en ons grondbeleid staat in onderstaande teksten uitgelegd.

We voeren een solide financieel beleid. Dat doen we op zo’n manier dat:

• We beleidsintensiveringen in eerste instantie binnen de bestaande kaders vinden.
• Ons weerstandsvermogen om risico’s op te vangen op peil is. We hebben hiervoor een normratio van 0,8. Dat is afgesproken in de nota risicomanagement en weerstandsvermogen (november 2018).
• Onze risico’s van deelnemingen in verbonden partijen beheersbaar zijn. Het gaat hier over de aandelen die we hebben van verschillende organisaties.
• We financiële meevallers allereerst inzetten om ons weerstandsvermogen te versterken (als dat nodig is). Daarna zetten we meevallers in voor investeringen en ontwikkelingen in de stad.
• We investeringen integraal afwegen bij de Perspectiefnota.
• Tarieven in principe kostendekkend zijn.
• De totale woonlasten met maximaal het inflatiepercentage stijgen.
• We de rentekosten beheersen en verlagen en de risico’s die daarmee samenhangen beperken. De renterisiconorm ligt op 20% of lager.

Gemeentefondsuitkeringen
De meeste inkomsten krijgen we uit het gemeentefonds. Dit geld ontvangen we van het rijk. Hoeveel we ontvangen bepaalt voor een belangrijk deel onze financiële ruimte.  
Alle gemeenten ontvangen op drie momenten in het jaar informatie over de  gemeentefondsuitkeringen: in mei op basis van de Voorjaarsnota, in september op basis van de Miljoenennota en in december, als afronding van het lopende jaar, op basis van de Najaarsnota.  

Uit het gemeentefonds ontvangen we verschillende uitkeringen:

• Algemene uitkering: Dit is de uitkering die elke gemeente ontvangt. Dit geld komt in de algemene middelen van de gemeente.
• Integratie-uitkeringen: Een gemeente ontvangt een integratie-uitkering als het een taak erbij krijgt die niet gedekt is in de algemene uitkering. Meestal gaat de integratie-uitkering geleidelijk over naar de algemene uitkering. De termijn waarop dit gebeurt, staat van tevoren vast.  
• Decentralisatie-uitkeringen: Deze uitkeringen lijken op integratie-uitkeringen, maar van tevoren is er géén termijn vastgesteld. Het kan gaan om specifieke uitkeringen. Of budget dat slechts tijdelijk beschikbaar is, of budget dat voor slechts enkele gemeenten is.

We mogen zelf bepalen waaraan we de algemene uitkering en integratie-uitkeringen uitgeven. Dat geldt niet voor de decentralisatie-uitkeringen. Die bestaan soms uit diverse andere uitkeringen die gekoppeld zijn aan prestatieafspraken. Zwolle ontvangt een aantal decentralisatie-uitkeringen. Sommige decentralisatie-uitkeringen ontvangen we omdat we centrumgemeente zijn.

De inkomsten uit het gemeentefonds zijn in 2021 geraamd op € 304 miljoen. Dit is meer dan de helft (55%) van onze inkomsten. De gemeenteraad is al eerder geïnformeerd over wat de Voorjaarsnota en Miljoenennota voor Zwolle betekenen. De afspraken die toen zijn gemaakt, hebben we in deze begroting verwerkt. Als onderdeel van de Begroting 2021 wordt ter uitvoering van dit doel voorgesteld om in te stemmen met bestedingsvoorstel 55. Bij de Perspectiefnota 2020 - 2023 is op basis van landelijke inzet voor klimaat rekening gehouden met een rijksbijdrage van € 1 miljoen als bijdrage in de energietransitie. Echter in de decembercirculaire 2019 van het gemeentefonds bleek dat de rijksbijdrage beduidend lager ligt, namelijk € 286.000. Het meerjarige incidentele nadeel is € 714.000. In de informatienota over de uitkomsten van de decembercirculaire hebben wij de raad begin dit jaar reeds geïnformeerd, verwerking vindt plaats als onderdeel van de Begroting 2021.

De ontwikkeling van het gemeentefonds is één van de grootste risico’s binnen onze begroting. Dat komt omdat de omvang van het fonds gekoppeld is aan de rijksuitgaven. Stijgen de rijksuitgaven? Dan krijgen gemeenten meer budget uit het gemeentefonds. Als de rijksuitgaven dalen, ontvangen we minder. Daarnaast zijn we afhankelijk van de ontwikkelingen in andere gemeenten, zoals de verdeelsystematiek en de onderbenutting van het btw-compensatiefonds.
Komende jaren is er een evaluatie van de verdeelmodellen sociaal domein en een heroverweging van de financiële verhoudingen. Die evaluatie moet leiden tot een nieuwe verdeling van de budgetten per 2022. Dit kan betekenen dat we straks meer of minder uit het gemeentefonds ontvangen. De uitkomsten verwachten we eind 2020 en verwerken we naar verwachting in de decembercirculaire 2020.

Gemeentelijke belastingen
Van inwoners, toeristen en ondernemers ontvangen we OZB, baatbelasting, toeristenbelasting en precariobelasting. Dit geld gaat naar de algemene dekkingsmiddelen. De totaalopbrengst is ongeveer € 45 miljoen. Daarvan komt 98% uit de OZB. In programma 6 staat een toelichting over de parkeerbelastingen.

Tarievenbeleid
Het tarievenbeleid staat in de paragraaf lokale heffingen en de tarievennota 2021. In 2020 stijgt het OZB-tarief  voor woningen en niet-woningen met 2,7%. Dit is even hoog als het inflatiepercentage. De precariobelasting verhogen we ook met 2,7%. De toeristenbelasting verhogen we in fases. Dat hebben we besloten bij de Perspectiefnota 2020-2023.

Innen en kwijtschelden van lokale belastingen
GBLT zorgt voor het innen en kwijtschelden van onze OZB, afvalstoffenheffing en rioolbelasting. GBLT doet dit voor meer organisaties. Daarbij bekijkt GBLT hoe we gezamenlijk tot standaard oplossingen kunnen komen. Bijvoorbeeld om nieuwe taxatiemodellen te ontwikkelen, of om ons belastinggebied te verruimen. Dit noemen we ook wel ‘common ground’.

De aanslagen voor onze lokale belastingen baseert GBLT nu nog op kubieke meters inhoud. In 2022 worden de aanslagen berekend aan de hand van vierkante meters oppervlakte. Die omslag kunnen we maken omdat we dan meer bouwvergunningen digitaal beschikbaar hebben.  

Net als voorgaande jaren gaat GBLT ook in 2021 sociaal incasseren. Dit betekent dat inwoners die hun lokale belastingen niet kunnen betalen ondersteuning krijgen. Trouwe betalers die een keer hun betaling missen, ontvangen van GBLT een herinnering.

Vanaf 2021 werkt GBLT met een nieuw belastingpakket. Inwoners merken niets van deze wijziging. Voor organisaties die bij GBLT zijn aangesloten, komt uiteindelijk meer informatie beschikbaar.   

Woonlastenontwikkeling
De gemiddelde woonlasten (OZB, afvalstoffenheffing en rioolbelasting) stijgen in 2021 met 2,7%. Dit lichten we toe in de paragraaf lokale heffingen en de tarievennota.  

Winstuitkeringen
We ontvangen winstuitkeringen (dividenden) omdat we aandelen hebben van de Bank van Nederlandse gemeenten, Enexis, Vitens, Rova, Wadinko. De verwachte opbrengst is € 1,3 miljoen. De toelichting staat in de paragraaf verbonden partijen.

Renteresultaat en financieringsfunctie
In de paragraaf financiering zijn onze financieringsfunctie, geldleningen en rentekosten toegelicht. Het renteresultaat is € 0,9 miljoen voordelig. Het renteresultaat is het saldo van te betalen en te ontvangen rente en interne rentetoerekening aan de diverse investeringen.
In 2021 is de omslagrente over investeringen 1,0% en voor grondexploitaties 1,3%. Als onderdeel van de financieringsfunctie ramen we ook rentelasten en baten van verstrekte geldleningen op dit programma. Het gaat dan onder andere om geld dat woningbouwcorporaties van ons geleend hebben. Deze leningen bouwen we komende jaren verder af.

Vennootschapsbelasting
Volgens de wet modernisering vennootschapsbelasting overheidsbedrijven (Vpb) zijn we verplicht om vennootschapsbelasting te betalen over onze ondernemingsactiviteiten. Voor Zwolle gaat het om de grondexploitatie en het slagboom parkeren. De grondverkoop verloopt positief. In de begroting hebben we de vennootschapsbelasting geraamd op € 0,15 miljoen. We houden er rekening mee dat de vennootschapsbelasting hoger kan uitvallen. Dit staat ook in de risicoparagraaf.

Post onvoorzien
In het Besluit Begroting en Verantwoording staat dat iedere gemeente een post onvoorzien in haar begroting moet opnemen. De post onvoorzien (incidenteel) ramen wij op € 0,5 miljoen. Dit bedrag is onderdeel van ons weerstandsvermogen. De toelichting staat in de paragraaf weerstandsvermogen en risico's.

Concern brede stelposten
We hebben concern brede stelposten begroot. Het gaat om budget dat gedurende het begrotingsjaar op basis van onderbouwde voorstellen ingezet kan worden voor de uitvoering van de begrotingsprogramma’s.

• We verwachten dat de hervormingsagenda sociaal domein een besparing oplevert. Mocht de besparing lager uitvallen, dan hebben we hier de behoedzaamheidsmarge sociaal domein voor beschikbaar van € 1,25 miljoen in 2021, oplopend naar € 1,5 miljoen in 2024.
• Voor volumegroei in de Wmo- en jeugduitgaven houden we rekening met een jaarlijkse toename van € 1,3 miljoen. Bij het opstellen van de eerstvolgende begroting beoordelen we of het budget wordt toegedeeld aan de Wmo- en/of jeugdbudgetten.
• Inwoners die gebruikmaken van individuele voorzieningen Wmo betalen een eigen bijdrage. Die eigen bijdrage is een abonnementstarief geworden. Door deze wijziging lopen de zorgkosten op. In de jaren 2019 tot en met 2021 is hiervoor extra budget (€ 0,9 miljoen) toegekend, voor 2022 is aanvullend nog € 0,1 miljoen beschikbaar.
• Op de concernstelpost hebben we diverse uitkeringen uit het gemeentefonds geparkeerd. Het gaat om bijvoorbeeld € 188.000 voor inburgering en € 27.000 voor de landelijke voorziening vreemdelingen. Hiervoor wachten we eerst de bestedingsvoorstellen af.
• We hebben € 13.000 gereserveerd om onderhoudslasten bij inbreidingslocaties te kunnen betalen.

Reserve verrekeningen
De algemene verrekeningen met de concernreserves ramen we via het programma algemene dekkingsmiddelen. Specifieke stortingen of onttrekkingen aan reserves voor programma-uitgaven ramen we direct op het betreffende programma. In 2021 is een onttrekking uit de reserve incidentele bestedingen geraamd van € 200.000. Dit bedrag gebruiken we voor informatiebeveiliging en innovatieve ICT-voorzieningen. De raad heeft hierover op 29 juni 2020 besloten.  

Fonds bovenwijks
Onze stad is in ontwikkeling en wij hebben hoge verstedelijkingsambities. We hebben de ambitie om te groeien en daar werken we samen met investeerders en initiatiefnemers aan. Om tijdens de schaalsprong de stad leefbaar, gezond en aantrekkelijk te houden is het noodzakelijk om te investeren in bovenwijkse voorzieningen zoals infrastructuur en openbare ruimte. Om te voorkomen dat er per geval (en dus per overeenkomst) bekeken moet worden welke kosten verhaald kunnen worden en daarbij een goede onderbouwing beschikbaar te hebben, kan de gemeente een Fonds Bovenwijks vormen. Door het instellen van een Fonds Bovenwijks gaan projecten / ontwikkelingen waarbij nieuw vastgoed wordt gerealiseerd volgens een eenduidige methode naar verhouding bijdragen aan de financiering van bovenwijkse voorzieningen. Het fonds bovenwijks past goed bij de groei van Zwolle. De bedragen zijn voor formatieve inzet op het zo spoedig mogelijk realiseren van het beleidskader fonds bovenwijkse voorzieningen, zie ook bestedingsvoorstel 55.

Algemene uitkeringen

Dividend

Heffing vennootschapsbelasting

Lokale heffingen

Onvoorzien

Overige baten en lasten

Reservemutaties

Saldo financieringsfunctie