Fysiek Domein

Zwolle is rijk aan erfgoed. Dat is een belangrijke (ruimtelijke) kwaliteit. Zwolle behoort tot de grote monumentengemeenten in Nederland. Er zijn 481 rijksmonumenten, 1 archeologisch rijksmonument en 294 gemeentelijke monumenten. De historische binnenstad met een aangrenzende singelrand zijn aangewezen als beschermd stadsgezicht. Daarnaast zijn er vele gebouwen, objecten en structuren die vanuit hun cultuurhistorische waarde Zwolle tot Zwolle maken. Hier laten we zo veel mogelijk Zwollenaren en bezoekers van genieten (zie doel 5.2.2.). Ons erfgoed onderscheid ons van andere plaatsen en is medebepalend als aantrekkelijke vestigingsfactor. Het vertelt over onze bewoningsgeschiedenis en vormt een creatieve verbinding vanuit ons verleden als een inspirerende bron voor het heden en voor de toekomst. Het is daarom van groot belang om ons erfgoed op een goede manier in stand te houden door restauratie, onderhoud en passende wijzigingen. Zodoende blijft ons erfgoed toekomstgericht en toekomstbestendig. Daarnaast leveren archeologisch en bouwhistorisch onderzoek nieuwe inzichten op over onze mooie historie en zijn ze regelmatig de enige bron voor onze geschiedschrijving. We koesteren daarom ons erfgoed, doen er onderzoek naar en zorgen samen met onze partners in de stad voor een duurzame instandhouding. Ons erfgoed vormt een leidend en inspirerend principe in ruimtelijke ontwikkelingen.

We onderzoeken en koesteren het Zwolse erfgoed en zetten het in als één van de leidende en inspirerend thema's bij ruimtelijke ontwikkelingen, zodanig dat:

• de monumentale- en cultuurhistorische waarden in Zwolle in stand worden gehouden en de kwaliteit behouden blijft of wordt versterkt.
• het beheer en behoud van het archeologisch bodemarchief op een goede manier plaatsvindt.
• de eigenheid van de plek inspirerend is bij ontwikkelingen en daarmee bijdraagt aan een betere (ruimtelijke) belevingswaarde.
• door archeologisch en bouwhistorisch onderzoek de waarde van het Zwolse erfgoed beter kan worden geduid.
• de onderzoeksresultaten richtinggevend zijn voor planaanpassingen en ontwikkelingen.

Erfgoedverordening Zwolle 2010

Subsidieverordening stedelijke vernieuwing

Archeologiebeleid gemeente Zwolle 2008

Regeling onderzoekskaders archeologie

Beleidsplan Monumentenzorg en Archeologie

Advisering ten aanzien van monumenten, archeologische en cultuurhistorische waarden
(Bouw)planadvisering ten aanzien van monumenten, archeologische en cultuurhistorische waarden is onze kernactiviteit. Het Zwolse historisch kleurbeleid is daar onderdeel van. Monumenteigenaren in Zwolle kunnen blijven rekenen op professionele adviezen en begeleiding van hun (bouw)plannen. En op de financiële ondersteuning in de hogere dan reguliere onderhoudskosten aan hun gemeentelijk monument als gevolg van detaillering en materiaalgebruik. De taken omvatten onder andere:

• Advisering omgevingsvergunningen inzake wijzigingen aan een monument.
• Advisering omgevingsvergunningen inzake cultuurhistorische waarden.
• Advisering omgevingsvergunningen inzake archeologische waarden.
• Begeleiding uitvoering werkzaamheden en restauraties.
• Advisering subsidies gemeentelijke monumenten.
• Beleidsadvisering.
• (laten) uitvoeren van bouwhistorisch onderzoek.
• Uitvoeren van archeologisch onderzoek.
• Beheer archeologisch depot.
• Advisering inzake excessieve opgravingskosten.
• Archeologietaken als bevoegd gezag (beoordelen programma's van eisen, rapporten en dergelijke).
• Synthese van onderzoeksresultaten.

Archeologisch onderzoek
In geval van bodemverstoring in archeologisch waardevolle gebieden vindt overeenkomstig wetgeving en archeologiebeleid archeologisch onderzoek (incl. uitwerking) plaats, veelal door het gemeentelijke team archeologie. Door een jarenlange traditie van stadsarcheologie is uitvoering gegeven aan de zorg om het archeologisch erfgoed en het beheer van het bodemarchief. Onderzoek vindt veelal plaats in het kader van nieuwe initiatieven en voor rekening van initiatiefnemers. Inmiddels bestaan er archeologische samenwerkingsverbanden met onze buurgemeenten Hattem, Zwartewaterland en Kampen. Speciale aandacht wordt er dit jaar besteed aan de actualisatie van de Archeologische Waardenkaart waarbij ook de waterbodems worden opgenomen.

Gemeentelijke monumentenlijst
In Zwolle staan veel bijzondere gebouwen. Een deel daarvan is aangewezen als monument. Een groot deel nog niet, terwijl er wel sprake is aanwezige monumentale waarden. Medio 2008 is besloten een meerjarig project te starten om de lijst met gemeentelijke monumenten, na een uitgebreide inventarisatie, uit te breiden tot een representatieve gemeentelijke monumentenlijst. Wij zetten in op afronding van de volgende thema's voor de uitbreiding van de gemeentelijke monumentenlijst, namelijk wederopbouw en historische winkelpuien. Ook wordt gewerkt aan inventarisaties van volgende thema's.

Subsidies gemeentelijke monumenten
Monumenteigenaren in Zwolle kunnen rekenen op financiële ondersteuning voor de hogere dan reguliere onderhoudskosten aan hun monument als gevolg van bijvoorbeeld detaillering en materiaalgebruik, voor restauratie en ten aanzien van kleurhistorie op grond van de Subsidieverordening Stedelijke Vernieuwing.

Cultuurhistorie
Sinds 2012 is het wettelijk verplicht om de cultuurhistorische waarden (niet als monument beschermde historische bebouwing, landschappelijke structuren etc.) in beeld te brengen, af te wegen en te verankeren in  bestemmingsplannen. Na afronding van de gemeentebrede inventarisatie en initiërende besluitvorming in 2020 zetten wij in op afronding door cultuurhistorische en bouwhistorische waarden de wettelijk vereiste plek in de bestemmingsplannen te geven. Daarbij anticiperen wij op het Omgevingsplan.

Doel 6.1.4

Excessieve uitgaven archeologie
Archeologische kosten van bodemverstoringen komen op basis van de wettelijke regeling voor rekening van de gemeente, wanneer deze redelijkerwijs niet of niet geheel ten laste van de veroorzaker behoren te blijven (excessieve kosten). De excessieve kosten worden voldaan conform de Regeling Excessieve Opgravingskosten Zwolle. Daarmee wordt o.a. voorkomen dat ad hoc een beroep op de algemene middelen wordt gedaan en (bouw)plannen onnodig lang worden vertraagd. Jaarlijks wordt circa 9.000 euro aan de reserve toegevoegd. Dit bedrag wordt jaarlijks door het Rijk beschikbaar gesteld als tegemoetkoming in de excessieve kosten.

Beeldengroep Van der Capellen
Na raadsmotie zijn middelen beschikbaar gesteld om de beeldengroep in Zwolle tentoon te stellen. Een gelijkluidende motie is door de provincie Overijssel aangenomen en hiervoor is eenzelfde bedrag beschikbaar gesteld. Besteding wacht op de reactie uit Rome op de in 2017 ingediende aanvraag om bruikleen. De behandeling heeft vanwege de coronacrisis in 2020 vertraging opgelopen. De Nederlandse Ambassade in Rome is in deze een belangrijke intermediair. De aanvraag is momenteel bij het ministerie in behandeling. De Provincie Overijssel heeft eind 2019 haar subsidie van € 100.000,- verlengd.

Cultuurhistorie
De inventarisatie naar belangrijkste cultuurhistorische waarden is afgerond. De beschikbaar gestelde middelen zijn in 2019 verplicht om de cultuurhistorie de wettelijk vereiste plaats in het bestemmingsplan te kunnen geven. Uitvoering daarvan vindt plaats in 2020 / 2021.

Overige projecten Monumentenzorg

Beeldengroep van der Capellen

Excessieve uitgaven archeologie