Fysiek Domein

Ruimtelijke- en milieuafwegingen spelen een belangrijke rol bij het waarborgen van de gezondheid. Milieunormen zijn gebaseerd op de effecten op de gezondheid en de veiligheid. Milieu in de fysieke leefomgeving is een dynamisch terrein van steeds meer verantwoordelijkheid, maar  ook met steeds meer vrijheid voor lokale uitwerking. Dat biedt kansen om beleidskeuzes te maken. De nieuwe Omgevingswet gaat hier meer ruimte in bieden, maar er blijven bandbreedtes bestaan en voor sommige aspecten wordt er helemaal geen afwegingsruimte ingebouwd.

Vanaf 2018 is een groot aantal milieutaken belegd bij de Omgevingsdienst IJsselland (OD). Dit is een samenwerkingsverband tussen de gemeenten Dalfsen, Deventer, Hardenberg, Kampen, Olst-Wijhe, Ommen, Raalte, Staphorst, Steenwijkerland, Zwartewaterland, Zwolle en de provincie Overijssel. De OD geeft invulling aan taken op het gebied van omgevingsrecht en draagt zo effectief bij aan de kwaliteit van de leefomgeving. Enerzijds door ondersteuning van de dienstverlening aan inwoners en bedrijven op het gebied van vergunningen. Anderzijds door toezicht en handhaving op omgevingsaspecten als veiligheid, lucht, geluid, energie, afval en bodem. Vergunningverlening en de afhandeling van meldingen wordt lean uitgevoerd en is op orde. Datzelfde geldt voor toezicht en handhaving.

De ondergrond (bodem en grondwater) is een belangrijke drager voor een gezonde stad en vitale gebieden. Veilig gebruik van bodem en grondwater staat voorop. Feit is echter dat het technisch en financieel onmogelijk is om alle bodem- en grondwaterverontreinigingen te saneren tot een kwaliteitsniveau dat voor alle vormen van gebruik geschikt is. Daarom staan in het bodembeleidsplan functies van de ondergrond centraal en is het beoogde kwaliteitsniveau afgestemd op die functies. We nemen te allen tijde risico’s voor de volksgezondheid weg en zorgen voor bescherming van de drinkwaterwinning. Daarbij is een betaalbare en uitvoerbare bodemsaneringsoperatie noodzakelijk. Hiervoor is een gebiedsgerichte aanpak ontwikkeld. Deze is uitgewerkt in het Gebiedsbeheerplan Zwolle Centraal (GBP).
Deze aanpak kan ook een bijdrage leveren aan de ruimtelijke en economische ontwikkeling en verstedelijkingsopgave. Juist in en om het centrum van Zwolle, waar van oudsher de meeste verontreiniging zit,  kan stagnatie van ruimtelijke ontwikkelingen door bodem- en grondwaterverontreiniging worden opgeheven, zoals bijvoorbeeld bij de Hornbach-locatie. Zie ook doel 6.4.3.

Bij geluid, als belangrijke kwaliteitsbepaler voor de leefomgeving, is beleidsvrijheid aan de orde. Eigen verantwoordelijkheid, niet langer normgestuurd, en lokaal maatwerk zijn daarbij de sleutelbegrippen. Voor Zwolle past deze vernieuwing in de werkwijze van gebiedsgericht werken aan milieu. Zo wordt er naar gestreefd de geluidskwaliteit te realiseren die past bij een betreffend gebiedstype.
Zwolle voldoet aan wettelijke normen voor luchtkwaliteit. Extra maatregelen zijn niet noodzakelijk. Daarnaast geldt dat door autonome ontwikkelingen, onder andere door het steeds schoner worden van voertuigen en optimalisatie van de mobiliteit, de kwaliteit van de lucht verbetert.
De ontwikkeling van Lelystad Airport heeft effecten op het leefklimaat (geluid en (ultra)fijnstof) in delen van de stad. Samen met de regio willen wij de negatieve effecten van Lelystad Airport zoveel mogelijk voorkomen. Hierbij wordt onder andere ingezet op hogere vliegroutes en glijvluchten, om zodoende  de uitstoot van fijnstof en geluid te verminderen.

Bij externe veiligheid gaat het om risico’s voor de mens als gevolg van het opslaan, be- en verwerken en transport van gevaarlijke stoffen. In Zwolle wordt voorzien in de basisveiligheid voor Zwolse burgers, wat wil zeggen dat er nergens op het grondgebied van de gemeente veiligheidsnormen worden overschreden.

We voorkomen gezondheidsrisico’s door verontreiniging van bodem,  grondwater, lucht, geluid of externe veiligheid, zodanig dat:

• Vergunningverlening lean en toezicht & handhaving adequaat wordt uitgevoerd.
• Voor bodem en ondergrond:
  • De kwaliteit van de ondergrond wordt afgestemd op de functie.
  • De drinkwaterwinning beschermd blijft en er voldoende schoon drinkwater beschikbaar blijft voor toekomstige generatie.
  • De bodemsaneringsoperatie uitvoerbaar blijft en probleemeigenaren worden ontzorgd.
• Geluidhinder voor bestaande woningen wordt teruggedrongen en nieuwe geluidhindersituaties worden voorkomen.
• Op 5 a 6 locaties geluidknelpunten worden aangepakt ten behoeve van circa 350 geluidgehinderden.
• De luchtkwaliteit blijvend voldoet aan de maatgevende normen voor stikstofdioxide (NO2) en fijn stof (PM10).
• Bij externe veiligheid sprake is van handhaving van de basisveiligheid (voldoen aan normen voor plaatsgebonden risico) en een aanvaardbaar groepsrisico.
• Het aantal asbestdaken in Zwolle vermindert voordat het asbestdakenverbod van kracht wordt.

De lasten van € 2.475.058 zijn als volgt verdeeld: 70% omgevingsdienst, 26% bodem- en ondergrond, en 4% geluid, lucht en externe veiligheid.

Vanaf 2018 is een groot aantal milieutaken belegd bij de Omgevingsdienst IJsselland (OD). Het afgesproken takenpakket staat uitgebreid beschreven in het op 9 februari 2017 vastgestelde convenant tussen de deelnemende partners en de OD. De volgende activiteiten worden uitgevoerd:

• Uitvoeren vergunningverlening, toezicht en handhavingstaken op basis van het vergunningen, toezicht en handhavingsprogramma (VTH) 2021.
• Preventieve handhaving door voorlichting, communicatie, advisering, stimulering, zichtbaar optreden en persoonlijke benadering.
• Waar nodig wordt repressief opgetreden.
• Specialistische werkzaamheden op gebied bodem, geluid, lucht en externe veiligheid, zoals:
  • Beheren bodeminformatiesysteem en uitvoeren bevoegd gezag-taken
  • Geluidmetingen en –onderzoeken (met uitzondering van geluid van evenementen)
  • Op orde houden van zonebeheer geluid voor de industrieterreinen Marslanden, Voorst en Hessenpoort.
  • Milieu-advisering bij bouw, ruimtelijke ordening en verkeer.
  • jaarlijks monitoren van de NSL-tool (Nationale samenwerking luchtkwaliteit)
  • het beheer van de gemeentelijke risicokaart voor externe veiligheid.

Voor 2021 heeft de OD de volgende (strategische) bestuurlijke thema’s vastgelegd:

• voorbereiding invoering Omgevingswet;
• energie & duurzaamheid;
• zeer zorgwekkende stoffen;
• circulaire economie;
• ondermijning en bestrijding milieucriminaliteit
• uitvoeren ro-, bouw- en sloopuitvoeringstaken gemeente Ommen.

Verder zal de Omgevingsdienst de komende periode aandacht besteden aan de volgende (operationele) thema’s:

• risicogestuurd toezicht;
• veehouderij, land- en tuinbouw; op weg naar duurzame landbouw.

Voor 2020-2023 is een efficiencydoelstelling overeengekomen van jaarlijks 2% (8% totaal). In 2020 is deze besparing ingeboekt; voor de 2021 is dit niet gebeurd. Het bestuur van de OD heeft aangegeven dat het minimum niveau waarvoor het bestuurlijk verantwoordelijkheid kan nemen voor risico’s op het gebied van veiligheid en gezondheid alsmede voor de uitvoeringskwaliteit bereikt lijkt. In  2021 volgt nader onderzoek naar de wenselijkheid om deze besparing alsnog in te boeken.
De eerste jaren na de oprichting van de OD is er sprake van zgn. inputfinanciering. Bij de vorming van de OD is afgesproken dat in de periode na 2020 gefaseerd wordt overgegaan naar de methode van ouputfinanciering.  Na de ontwikkelfase wil de OD zich richten op het stabiliseren van een volwassen organisatie. In het kader van de volwassen wordende organisatie hebben ze nog een aantal opgaven.

Gemeentelijke activiteiten bodem en ondergrond
Op 15 juni 2020 is door de raad de "Uitvoeringsagenda Bodem & ondergrond 2020-2024" vastgesteld. Hierin zijn de opgaven voor de komende jaren (2020-2024) aangegeven. De activiteiten worden jaarlijks bepaald en opgenomen in de begroting.  Onderdeel van de uitvoeringsagenda zijn ook de activiteiten vanuit bevoegd gezag (die worden gefinancierd uit de decentralisatie-uitkering bodem) en het gebiedsbeheerplan Zwolle Centraal (GBP).
De taken bevoegd gezag betreffen de achtergebleven taken voor het uitvoeren van het landelijk Bodemconvenant. Het deelnemen aan landelijke bijeenkomsten en werkgroepen, het gezamenlijk (provinciaal/interregionaal) uitwerken van beleidsambities en de financiële verantwoording van de ontvangen vergoedingen. In 2020 is de laatste rijksbijdrage ontvangen in het kader van het Bodemconvenant 2015-2020. Deze bijdrage, inclusief het restant van 2019,  is in 2020 ingezet voor het uitvoeren en ontwikkelen van grondstromen- en bodemkwaliteitsbeleid. Deze Decentralisatie Uitkering Bodem (de zgn. DUB-gelden) zal een vervolg krijgen. Op basis van de voorlopige afspraken is binnen de begroting rekening gehouden dat de bijdrage op gelijk niveau wordt doorgetrokken, waarmee jaarlijks circa €145.000 aan incidentele middelen beschikbaar is voor de uitvoering van de uitvoeringsagenda. Door het ministerie is aangegeven dat besluitvorming eind november plaatsvindt
Vanuit het gebiedsbeheerplan Zwolle Centraal (GBP), dat een looptijd heeft van nog circa 25 jaar, is jaarlijks €500.000 beschikbaar voor de aanpak van bodem- en in elkaar overlopende grondwaterverontreinigingen. De activiteiten zijn beschreven in het gebiedsbeheerplan zelf en onderdeel van de uitvoeringsagenda. Omdat de kosten jaarlijks fluctueren worden de jaarlijkse voor- en nadelen geëgaliseerd met  de reserve Gebiedsbeheerplan.

Voor 2021 zijn de volgende activiteiten opgenomen conform de uitvoeringsagenda:

Activiteiten veilig gebruik van bodem en grondwater

• Aanpak van bodemverontreiniging:
  • Locaties met (grondwater)verontreiniging monitoren en eventueel nader onderzoeken en aanpakken, bijvoorbeeld de locatie van de voormalige chemische wasserij Dellen Wuijts
  • Locaties waar kwaliteit van het grondwater niet overeenstemt met de ondergrondfunctie onderzoeken en indien nodig aanpakken, bijvoorbeeld de locatie van de voormalige gasfabriek (Noordereiland), waar de huidige gehaltes nog niet voldoen voor de ondergrondfunctie “bodemenergie”
  • Onderzoek naar niet genormeerde stoffen zoals PFAS., lood etc.  Het ministerie geeft hier geen wettelijke grenzen meer voor aan zodat per gemeente bepaald mag worden wat aanvaardbaar is in het kader van bijvoorbeeld gezondheidsrisico’s.  
  • Grondstromen. Als onderdeel van de Begroting 2021 wordt ter uitvoering van dit doel voorgesteld om in te stemmen met bestedingsvoorstel M (grondstromen). Wij zijn opdrachtgever voor werken en projecten. Bij deze werken en projecten komen partijen grond vrij. Opslag en hergebruik van deze partijen grond is mogelijk en wordt vanuit het oogpunt van duurzaam hergebruik gestimuleerd. Hiervoor gelden wel strikte regels en voorwaarden. Om hieraan te voldoen en de kans op bodemverontreiniging zoveel mogelijk te voorkomen, stellen wij u voor om de functie van grondstromencoordinator structureel aan te stellen.
• Beschermen van de drinkwaterwinning Engelse werk:
  • Afstemming met Vitens en Provincie Overijssel over provinciaal beschermingsbeleid voor drinkwaterwinning zodat de maatregelen en aanpak voor de bescherming van het Engelse Werk daarin blijven passen
  • Monitoring van de kwaliteit van het grondwater rond de drinkwaterwinning Engelse Werk
  • Bronmaatregel Oostzeelaan (afvangen van verontreinigd grondwater) duurzaam in stand houden en ruimtelijk inpassen in de ontwikkeling van Spoorzone;
  • Extra maatregel realiseren (afvangen van verontreinig grondwater) en deze combineren met energiewinning voor nieuw te ontwikkelen gebouwen
• Schone grondwatervoorraden behouden:
  • Uitvoeren van het gemeentelijk bodembeleid. Dit betreft bodemactiviteiten voor zover deze niet zijn overgedragen zijn aan de Omgevingsdienst. Dit zijn vooral de taken met een beleidsmatig karakter of het beheer van financiën en verantwoorden subsidies.  
  • Bodembeleid actualiseren in kader van omgevingswet

Activiteiten opheffen stagnatie van ruimtelijke ontwikkelingen  (Technisch en financieel uitvoerbare bodemsaneringsoperatie):

• Kostenverlaging voor bodemsanering middels een gebiedsgerichte aanpak:
  • Ondergrond en gedrag van het (diepe) grondwater nader in beeld brengen (modelleren);
  • Een adaptief monitoringsplan ontwikkelen en uitvoeren voor het Gebiedsbeheerplan Zwolle Centraal
  • Actualiseren Gebiedsbeheerplan Zwolle Centraal: evaluatie van de grenzen, klimaatproof maken van het GBP, inpassen in de omgevingsplannen
  • Onderzoeken en uitvoeren van pilots voor natuurlijke saneringstechnieken voor grondwaterverontreiniging
• Ontzorgen van probleemeigenaren:
  • Actieve voorlichting naar probleemeigenaren (bedrijven): partijen attenderen op de (mogelijke) verontreinigingssituatie en de optie om door middel van afkoop gebruik te maken van de gebiedsgerichte aanpak
  • Overeenkomsten sluiten en onderhouden met eigenaren van grond(water)verontreinigingen
  • Basisregistratie ondergrond.

Gemeentelijke activiteiten geluid, lucht en externe veiligheid

• Afhandelen geluidsklachten wegverkeerslawaai.
• Afstemming werk-met-werk-projecten in het kader van actieplan geluidsanering
• Afhandelen luchtklachten (wegverkeer, houtkachels, etc..).
• Volgen landelijke ontwikkelingen, beleidsinput, en afhandelen vragen bv. over straling 5G netwerken, gezondheidseffecten geluid/lucht etc..
• Voor externe veiligheid wordt bewaakt dat het groepsrisico past binnen de grenswaarden van het gebiedstype en we zorgen dat dit openbaar, verklaarbaar en aanvaardbaar is.
• Stimuleren verwijderen asbestdaken: Besloten is om de verwijdering niet actief te stimuleren. Eigenaren zijn aangeschreven en moeten nu zelf in actie komen. We volgen dit thema op provinciaal en landelijke beleid.

Doel 7.3.4

Geluidsscherm Mimosastraat
Bij de woningen langs de Mimosastraat overschrijdt de geluidsbelasting aan de gevel de landelijke plafondwaarde ten gevolge van het railverkeer op de spoorbaan van Zwolle naar Groningen/Leeuwarden. De kosten voor een saneringsscherm langs het spoor ter hoogte van de Mimosastraat worden volledig gefinancierd door het ministerie. Het scherm wordt gerealiseerd door Prorail en de betaling loopt via de gemeente.
Het aanvankelijke ontwerp kon niet worden gerealiseerd door de spoorverbreding. Inmiddels is het scherm onderdeel van het tracébesluit Zwolle Spoort en zijn de werkzaamheden geïntegreerd in de werkzaamheden aan de spoorbanen (verdubbeling). De uitvoering Zwolle-Herfte is vorig jaar gestart. De geluidsvoorzieningen voor de Mimosastraat worden gefaseerd aangelegd van voorjaar 2020 tot medio 2021. De eerste fase bestaat uit het aanbrengen van een scherm tussen de sporen en raildempers in de twee nieuwe zuidelijke sporen. Dit zal gerealiseerd zijn als in oktober 2020 het nieuwe spoor in gebruik wordt genomen. Daarna wordt het bestaande spoor aangepast, die in juli 2021 weer in gebruik zal worden genomen. Dan zal het geluidscherm aan de zijde van de Mimosastraat ook gerealiseerd zijn. De subsidieverlening gaat uit van een uitvoeringstermijn tot uiterlijk 2021.

Actieplan geluidsanering 2018-2023
In 2018 zijn de laatste geluidssaneringen van bestaande woningen afgerond (de zogenaamde A-lijst). Het actieplan (verplicht programma onder de nieuwe Omgevingswet) voor de aanpak van geluidhinderknelpunten is opnieuw vastgesteld voor vijf jaar. Met de nieuwe kaarten en het actieplan wordt voorkomen dat de geluidsnormen worden overschreden. Voor de uitvoering van de geluidhinderknelpunten in de periode 2018 tot 2022 is een beperkt budget van €390.000 beschikbaar waarbij er wordt uitgegaan van het maken van werk-met-werk zodat de geluidssituatie op 5 a 6 locaties voor circa 350 geluidgehinderden kan worden verbeterd. Bijdragen aan mogelijke werk-met-werk-projecten worden beoordeeld aan de hand van criteria. In 2018 en 2019 zijn nog geen werk-met-werk-projecten gerealiseerd. Daarnaast is een klein budget gereserveerd voor het actualiseren van het actieplan in 2023.

Lelystad Airport
De ontwikkeling van Lelystad Airport en Luchtvaart vraagt van de gemeente Zwolle, samen met de regio, de volle aandacht. De belangen van onze inwoners op het gebied van gezondheid (luchtkwaliteit, geluid) wegen zwaar. Inmiddels ligt er een Ontwerp Luchthavenbesluit en heeft de minister gereageerd op de zienswijzen die zijn ingediend. Daarnaast heeft zij besloten om de opening van Lelystad Airport uit te stellen tot november 2021. De Tweede Kamer moet nog spreken over het Luchthavenbesluit en opening van Lelystad Airport. Daarnaast heeft de minister de Ontwerp Luchtvaartnota gepubliceerd. De regio heeft hier een zienswijze op ingediend. De verwachting is dat de minister eind 2020 / begin 2021 met de definitieve Luchtvaartnota komt. Daarnaast verwachten wij in het najaar van 2020 de Luchtruimherziening waarna eind 2020 / begin 2021 het zienswijzeproces plaatsvindt.  De totstandkoming van dit proces wordt nauwlettend gevolgd om de gevolgen daarvan voor Zwolle in beeld te houden en het proces waar nodig te beïnvloeden. Voor de begeleidingskosten 2021 wordt een aanvullend budget beschikbaar gesteld, zie bestedingsvoorstel 45.

Geluidscherm Mimosastraat

Geluidsanering

Airport Lelystad